حافظیه (آرامگاه حافظ) نام مجموعه آرامگاهی موجود در هتل آریو برزن شیراز شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن است. این مجموعه بهدلیل جایدادن آرامگاه حافظ شیرازی در خود به این نام مشهور شدهاست. مساحت حافظیه ۲ هکتار بوده و از ۲ صحن هتل جهانگردی شیراز شمالی هتل آریو برزن شیراز و جنوبی تشکیل یافته که این صحنها توسط تالاری از یکدیگر جدا شدهاند. این مجموعه ۴ درب ورودی-خروجی دارد که درب اصلی در سمت جنوب آن، دو درب در سمت غرب آن و یک درب در سمت شمالشرق آن قرار هتل جهانگردی شیراز گرفتهاست. تالار حافظیه که از آثار دوره زندیان است، ۵۶ متر طول و ۸ متر عرض داشته و از ۲۰ ستون سنگی، هرکدام به ارتفاع ۵ متر تشکیل شدهاست. این تالار پیشتر شامل ۴ ستون و ۴ اتاق بوده که بعدها اتاقها از محدوده آن حذف هتل جهانگردی شیراز گردیدهاست. در سمت شرق و غرب تالار ۲ اتاق -یکی متعلق به سازمان میراث فرهنگی و دیگری مربوط به دفتر آرامگاه- وجود دارد. شیوه معماری این تالار مربوط به دورههای هتل آریو برزن شیراز هخامنشیان و زندیان است.

بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. هتل پارک سعدی شیراز این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲ - ۱۱۹۳ ه. ق) ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفتهاست. (مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در کنار این بازار قرار دارند) بازار طویل خوش طرحی که از بهترین آثار کریم خان زند است و هنوز تقریبا سالم هتل خلیج فارس بندر عباس و پابرجای در شیراز باقیمانده، بنام «بازار وکیل» مشهور است و تصور میرود شهریار زند پس از ملاحظه بازار قدیمی لار (از آثار زمان شاه عباس کبیر) طرح آنرا در شیراز ریختهاست. تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و مبادلات پایاپای، صدور یا دریافت حوالجات و صرافیها همگی در حجرههای این بازار انجام میگرفته هتل خلیج فارس بندر عباس و در واقع بازار وکیل مانند قلب واقعی شیراز بوده و تمام امور بازرگانی در آنجا به جریان میافتادهاست. بازار وکیل تشکیلاتی داشته که بازرگانان میتوانستند با اطمینان کامل کالاهای خود را در آن به امانت بسپارند و در موقع لازم از آن استفاده نمایند. این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم امتداد دارد  هتل پارک سعدی شیراز و مشتمل هتل خلیج فارس بندر عباس بر حجرههایی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاقهای بلند و خوش تناسب بودهاست و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آنرا قطع هتل پارک سعدی شیراز مینمودهاست.

مسجد جامع عتیق شیراز،کهن­ترین و نخستین مسجد شیراز است که به آن مسجد جمعه، مسجد الاقصی، مسجد آدینه و مسجد جامع هم هتل آپارتمان شمس شیراز می­گویند.این مسجد یکی از عجیبترین مساجد است . که بنای زیرین آنرا متعلق به قبل از اسلام می دانند. این مسجد در شرق حرم شاهچراغ قرار گرفته و از داخل حیاط شاهچراغ و از طریق بازار هتل آپارتمان شمس شیراز نوساز، راهی به آن وجود دارد. هتل رویال شیراز گفته میشود این مسجد در دوره بیست ساله سلطنت عمر و لیث صفاری در سال ۲۸۱هـ .ق ساخته شده است. در طی هزار سال اخیر این مسجد چندین بار، از هتل آپارتمان شمس شیراز جمله در زمان هتل رویال شیراز اتابکان، در زمان سلطان ابراهیم میرزا پسر شاهرخ گورکانی، در دوره صفویه و در سال ۱۳۱۵ توسط عده­ای از مردم و با همکاری اداره باستانشناسی تعمیر و بازسازی شده است. مسجد جامع عتیق هم اکنون به عنوان هتل رویال شیراز مسجدی تاریخی و آباد مطرح است.

باغ نارنجستان قوام که به باغ قوام مشهور است، بین سالهای ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ هجری شمسی، مقارن با حکومت ناصرالدین شاه قاجار و هتل جام جم شیراز بدستور علی محمد خان(قوام الملک دوم) و پسرش محمد رضا خان(قوام الملک سوم) در شیراز ساخته و تکمیل شدهاست. ساختمان نارنجستان در زمینی بمساحت ۳۵۰۰ متر مربع و با زیربنای ۹۴۰ متر مربع در دو جبهه جنوبی و شمالی توسط هنرمندان شیرازی ساخته شدهاست. سردر ورودی در ضلع جنوبی قرار داشته و به یک هشتی باز میگردد و از طریق هتل ستارگان شیراز دو راهرو قرینه به حیاط راه میابد. بنای ضلع جنوبی شامل دو ایوان ستوندار و اتاقهایی است که محل استقرار خدمه بودهاست. ساختمان ضلع شمال دارای یک طبقه زیرزمین و دو طبقه روی آن بوده که شامل تالار آیینه با ستونهای یکپارچه مرمری، تالار شاه نشین و اتاقهایی است که محل تشریفات اداری و پذیرش هتل جام جم شیراز مهمانان بودهاست. این عمارت از نظر هنرهایی از قبیلآیینه کاری، شیشه کاری، نقش پردازی، منبت کاری، سنگ تراشی، گچ کاری و مقرنس کاری بکار رفته در آن از زیباترین بناهای این دوره در شیراز است.بنای نارنجستان در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به دانشگاه شیراز اهدا گردید و بین سالهای ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ خورشیدی مورد استفاده هتل ستارگان شیراز موسسه آسیایی، تحت سرپرستی پروفسور آرتور اپهام پوپ، ایران شناس معروف بودهاست.در سالهای اخیر  هتل جام جم شیراز زیرزمین ضلع شمالی تعمیرات اساسی گردیده و به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته هتل ستارگان شیراز که در آن اشیای فرهنگی اهدایی پروفسور پوپ نگهداری میشود.

این دروازه در ابتدا در زمان عضدالدوله دیلمی ساخته شد و قرآنی در آن جای داده شد تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند.[۱] در دوره زندیه هتل الیزه شیراز کریم خان زند این دروازه را بازسازی کرد و اتاقی به بالای آن افزود و دو جلد قرآن بزرگ نفیس، به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری، در اتاقک بالای آن جای داد. این قرآنها، که به «قرآن هفده من» معروفاند، اکنون از دروازه قرآن به موزه پارس انتقال یافتهاند.[۱][۲] دروازه قرآن در دوره قاجاریه به علت وقوع هتل الیزه شیراز چندین زلزله دچار صدمات زیادی شد که محمد زکی خان نوری آنرا تعمیر نمود. این بنا در گذشته طاق قران نیز نامیده شدهاست. روزهای اول هرماه مردم از شهر خارج شده و از زیر این طاق عبور میکردهاند.[۲]درسال ۱۳۱۵ این بنا به دستور رضاخان، تخریب شد. دروازه قرآن در سال ۱۳۲۸ شمسی با همت یکی از بازرگانان شیراز به نام حاج حسین ایگار معروف به اعتماد التجار، با فاصله کمی از دروازه کهن ساخته شد. دروازه هتل زندیه شیراز جدید در اندازه بزرگ تر، شامل دهانه قوس تیزه دار و دو ورودی کوچک بر روی جرزهای دو طرف و اتاق مستطیل شکلی هتل الیزه شیراز بر فراز آن برای گذاشتن قرآن ساخته شد. در این بنا، آیاتی از قرآن را به خط ثلث و نسخ دور تا دور در دروازه قرآن هتل زندیه شیراز نگاشتهاند ؛ در پیشانی شمالی این طاق آیه: «ان هذا القران یهدی للتی هی اقوم». (سوره اسرا، آیه ۹) و بر پیشانی جنوبی و سمت شهر شیراز آیه: «قل لین اجتمعت الانس و الجن علی...». (سوره اسرا، آیه ۸۸) و در گوشه غربی هتل زندیه شیراز طاق آیه: «انا نحن نزلنا الذکر» و ادامه آیه در گوشه شرقی: «و انا له لحافظون» (سوره حجر، آیه ۹) نوشته شدهاست.

ابومحمد مشرف الدین مصلح بن عبداله بین سال های 605 تا606 هجری قمری درشیراز دیده به جهان گشود .وپس ازسفرهای طولانی دربین هتل پارسه شیراز النهرین شام حجاز شمال آفریقا و... به زادگاه خودبازگشت ودرذی الحجه سال 691 یا 694 وفات یافت .پیکر پاکش درخانقاهی که اکنون آرامگاه وی می باشد ودرگذشته محل زندگی او بوده است به خاک سپرده هتل پارسه شیراز شد. این آرامگاه درشمال شرقی شیراز قراردارد .ودرقرن گذشته بارها تعمیر شده است .درزمان کریم خان زند درآرامگاه سعدی نیز تغییرات اساسی صورت گرفت ودواتاق بزرگ دردو طرف ایوان وپله وطاق نما وغرفه های کوچک دروسط  هتل لطفعلی خان شیراز ساخته شد .بعدها توسط مرحوم فتحعلی خان صاحبدیوان ومرحوم حبیب اله هتل پارسه شیراز خان قوام الملک اصلاحاتی دراین بنا صورت گرفت .درسال 1327 ساخت ساختمان جدید آرامگاه شروع ودرسال 1331 شمسی به پایان رسید.دراین بناایوان باستون چهار ضلعی بلندبا تزئینات کاشی کاری درجلوی بقعه واقع شده وگنبد  هتل لطفعلی خان شیراز کاشی فیروزه برفراز آن جلوه ای خاص دارد .درداخل آرامگاه هفت کتیبه ازبهترین قطعات بوستان وگلستان به خط زیبا توسط استاد ابوذری نوشته شده است .درانتهای ایوان درسمت قرینه آرامگاه سعدی آرامگاه شاعر هتل لطفعلی خان شیراز فقیه فصیح الملک شوریده قراردارد .

باغ نظر ، باغ موزه،باغ شاهزاده ،عمارت  هتل کریم خان شیراز کلاهفرنگی، آرامگاه هتل ساسان شیراز وکیل، عمارت چهارفصل یا باغ حکومتی نام یکی از ابنیه تاریخی دوره زندیه در شیراز است. این بنا یک عمارت هشتضلعی است که کریم خان زند در میان باغ نظر شیراز ساخت که در آن روزگار این عمارت باشکوه محل پذیرایی از مهمانان، سفیران خارجی و انجام مراسم رسمی و اعیاد گوناگون هتل کریم خان شیراز بودهاست. نمای بیرونی عمارت کلاه فرنگی بصورت هشت ضلعی است با تزیینات کاشینگارههای گل و مرغ و در بالای عمارت با اسپرها و لچکیهای کاشیکاری شده بنا را مزین کردهاند. این نگارهها بصورت قرینه در چهار ضلع منظره شکارگاه و روایت هتل ساسان شیراز بتخت نشستن سلیمان را نشان میدهند. چهار آبنما در چهار سوی هتل کریم خان شیراز ساختمان قرار داشته که آبنمای شمالی در مسیر خیابان زند قرار داشته و تخریب شدهاست. فضاهای درونی شامل یک بخش مرکزی و چهار شاهنشین جانبی است. یک آبنمای یکپارچه از سنگ مرمر در کف بخش مرکزی  هتل ساسان شیراز طراوت فضای داخل را موجب گردیدهاست.

خواجه شمس الدین محمد شیرازی عارف وغزلسرای بزرگ که به او لقب لسان الغیب داده اند درسال726 هجری قمری درشیرازمتولد شد هتل چمران شیراز ودرسال791 یا 792 هجر قمری درهمین شهردرگذشت .درسال856 یعنی 64 سال پس از درگذشت حافظ گنبدی برتربت وی افراشته شد درجلوی آن حوض بزرگی قرارداشت که ازآب رکنی پرمی گشت درسال1189 هجری قمری کریم خان زند برمقبره حافظ عمارتی زیبا بنا کرد که مشتمل بر تالاری باچهارستون هتل چمران شیراز سنگی یکپارچه وبلندوباغی بزرگ درجلوی آن هتل بزرگ شیراز بود وبرتربت حافظ سنگی مرمرین نهاده شد که هنوز موجوداست وهشت بیت از یک غزل حافظ روی سنگهای یکپارچه آن حک شده بعداز بنای کریم خان برمقبره حافظ درطول یکصد سال ساخت وسازها وتعمیرات متعددی به وسیله اشخاص خیر خواه انجام گرفت تا آنکه درسال 1315 به کوشش شادروان علی اصغر حکمت بنای هتل بزرگ شیراز کنونی بابهره گیری ازعناصرمعماری روزگار کریم خان زند هتل چمران شیراز ویادمان ها یحافظیه توسط آندره گوار فرانسوی طراحی وبه اجرادرآمد .سطح داخلی سقف مقبره جدید که روی هشت ستون سنگی قراردارد با کاشیکاری معلق  رنگین پوشیده شده است .نمای خارجی سقف آرامگاه دارای ترک های متعدد وچون کلاه قلندران هتل بزرگ شیراز ودرویشان است .پوشش مسی این سطح به مرور زمان اکسیده ورنگ زنگاری زیبایی یافته است.

این بازار در محله درب شاهزاده هتل ارگ شیراز جنب مسجد جامع وکیل واقع شده و مشتمل بر یک رشته شرقی و غربی است که در وسط بازار بوسیله چهارسویی (چهارسوق) بلند و بزرگ بر یکدیگر عمود شده است و پنج درب بزرگ دارد. راسته شمالی و جنوبی بازار از دو جناح ترکیب شده و در هر جناح 41 زوج حجره وسیع ساخته­­اند. در مشرق و مغرب جناح شمال هتل ارگ شیراز آن کاروانسراهای روغنی، احمد، گمرک و ضرابخانه قرار دارد که هر یک از آنها حجره­های متعدد دارند. راسته شرقی و غربی دارای دو جناح است که جناح شرقی آن با 19 زوج حجره، بازار علاقه­بندان و جناح غربی آن با 10 زوج حجره، بازار ترکش هتل هما شیراز دوزها نامیده می­شود. به موازات بازار ترکش دوزها بازار دیگری به نام شمشیرگرها وجود دارد که این بازار دارای 11 حجره است. در بازار شمشیرگرها سرای دیگری وجود داشته  هتل ارگ شیراز که آن را کاروانسرای هتل هما شیراز فیل نامیدند. از ویژگی­های این بازار می­توان به زیبایی و معماری خیره کننده، عرض زیاد، وسعت و طاقهای ضربی مرتفع آن (با ارتفاعی بیش از 10 متر) که به منظور تهویه هوا ساخته شده است اشاره نمود. هتل هما شیراز این طاقهای ضربی هوای بازار را در زمستان گرم و در تابستان خنکه نگه می­دارند.

یکی از مهمترین وبزرگترین  بناهای هتل پرسپولیس شیراز دوره زندیه درشیرازارگ کریم خانی است که با زیر بنای 4000 مترمربع درزمینی به وسعت 12800 مترمربع بناشده است .دیوارهای آجری این بنا12 متر ارتفاع دارد ودرهرگوشه آن برجی به ارتفاع 14 متر ساخته شده است نمای بیرونی بنا ساده است وتنها برروی بدنه دیوار برجها نقوش آجری هندسی دیده می شود . هتل پرسپولیس شیراز برخلاف نمای ساده بیرونی که مشخصه بناهای عهد کریم خان است.فضای داخلی اتاقهای ارگ ازنماهای زیباتری برخوردارند وبانقوش اسلیمی ترنج وگل ومرغ وبارنگ های زنده وآب طلا تزئین شده است . برسردرارگ طرح کاشیکاری هفت رنگ زیبایی ازداستان کشته شدن دیو سفید به دست رستم نقش بسته است که متعلق به هتل پارس شیراز دوران قاجاریه است .اتاقها و تالار درسه جهت شمالی غربی وجنوبی قراردارد هتل پارس شیراز که سه قسمت مسکونی را تشکیل می دهند .درگوشه جنوب شرقی بنا حمام ارگ ویژه کریم خان زندقراردارد .که از چندبخش تشکیل شده است وعبارتند از سربینه (رختکن ) باسکوهای سنگ مرمر ،گرم خانه و خزینه باراهروهای ارتباطی هتل پارس شیراز آنها وهمچنین سقف حمام که با آهک بریهای زیبا تزئین شده است.